Leegstand in winkelcentra is een groot probleem in alle gemeenten in Nederland, maar met name in winkelcentra in middelgrote plaatsen buiten de Randstad. Cor Molenaar, Buitengewoon Hoogleraar bij de Erasmus Universiteit, is er in zijn blog van 2 oktober jl. heel duidelijk over.

Een totale leegstand dreigt voor plaatsen tot 50.000 inwoners!

7 Oorzaken voor de winkelleegstand in deze winkelcentra zijn:

1. De toename van internetverkopen;
2. Klanten kopen bij voorkeur in grotere plaatsen of grotere winkelcentra;
3. De te hoge huur van winkelpanden;
4. Te grote winkels (te veel m2 per winkel);
5. Te veel m2 winkel aanbod per winkelcentrum.
6. De slechte bereikbaarheid voor senioren om te parkeren, inclusief de inspanning voor hen om het gekochte “in huis” te krijgen.
7. De verblijfsvriendelijkheid van en beleving in de winkelcentra.

Wat over dreigt te blijven is een of meerdere supermarkt(clusters) met enkele winkels voor dagelijkse boodschappen……

Gelukkig adviseert Cor Molenaar winkeliers niet om bij de pakken neer te zitten, maar schetst als oplossingsrichtingen:

1. Een ander businessmodel voor winkels door:
   1. een lagere huur per m2 te betalen;
   2. kleinere winkels te exploiteren (minder m2 per winkel);
   3. verbetering van de samenwerking met leveranciers, webshops en andere winkeliers in het winkelcentrum.
2. De winkelopeningstijden aan te passen naar de behoefte van de klanten. Circa 80% van de omzet wordt behaald in het weekend dus waarom zijn winkels niet alleen in het weekend geopend?
3. De toegevoegde waarde geleverd in service in plaats van focus op verkooptransacties.
4. Meer beleving in het winkelcentrum voor de klanten.

Hij doet een dringend een beroep op de vereiste andere “mindset” bij winkeliers, vastgoedeigenaren, maar ook richting lokale politiek om een visie voor de toekomst te ontwikkelen voor de leefbaarheid van deze winkelcentra. Voor het ontwikkelen van deze visie is de gemeentelijke omgevingsvisie in de nieuwe Omgevingswet het instrument bij uitstek om hiermee aan de slag te gaan. Wat een gemeentelijke omgevingsvisie is staat beschreven in mijn blog “5 Kansen van een gemeentelijke omgevingsvisie?”. In deze gemeentelijke omgevingsvisie zullen de visie op winkelcentra een belangrijke plaats innemen vanuit de 5 invalshoeken van de gemeente:

1. de leefbaarheid en het voorzieningenniveau;
2. de werkgelegenheid;
3. de sociale cohesie;
4. het onderscheidend vermogen voor de klanten;
5. financieel oogpunt voor de gemeente (onroerend zaakbelasting en andere heffingen).

De cruciale vraag bij uw gemeentelijke omgevingsvisie, inclusief visie op winkelcentra, zal voor lokale politici moeten zijn:

Wat levert de gemeentelijke omgevingsvisie voor onze gemeente en voor onze winkelcentra financieel op?

Anders loopt uw gemeente het risico om een gemeentelijke omgevingsvisie en een visie op uw winkelcentra op te stellen, die eindigt “in een bureaulade onder een laag stof”. Of uw gemeente dit risico loopt is eenvoudig te toetsen door te kijken naar het lot van uw huidige gemeentelijke structuurvisie……

Tenslotte zie ik de roep van Cor Molenaar om een regie rol van provincies en het rijk bij winkelleegstand en winkelcentra als een nostalgische gedachte uit het verleden, omdat:

1. dit in strijd is met de geest van de Omgevingswet;
2. de autonomie van gemeenten aantast en niet past in Het huis van Thorbecke;
3. het de gewenste participatiesamenleving van het kabinet Rutte II doorkruist.

Conclusie:

Er moeten oplossingen bedacht worden om de dreiging van totale leegstand in winkelcentra – zeker in plaatsen tot 50.000 inwoners – tegen te gaan. Hiervoor is een visie op winkelcentra in uw gemeente nodig (zoals ook bepleit door Cor Molenaar), maar dan als onderdeel van de gemeentelijke omgevingsvisie.

Ik ben benieuwd hoe u hierover denkt?? Laat het me weten via een reactie….